ضربه مغزی ناشی از ضربه یا آسیب شدید به سر یا بدن است. جسمی که از بافت مغز عبور می کند، مانند گلوله یا تکه شکسته شده جمجمه، می تواند باعث ضربه مغزی شود.
ضربه مغزی خفیف ممکن است به طور موقت بر سلول های مغز تأثیر بگذارد. ضربه مغزی جدی می تواند منجر به کبودی، پارگی بافت ها، خونریزی و سایر آسیب های فیزیکی به مغز شود. این آسیب ها می تواند منجر به عوارض طولانی مدت یا مرگ شود.
در صورت نیاز به خدمات پزشکی و درمان در منزل و همچنین ویزیت آنلاین پزشک عمومی و متخصص کافی ست با کارشناس ما به شماره 09026797779 تماس بگیرید و یا در واتساپ پیام دهید.
علائم ضربه مغزی
ضربه مغزی می تواند اثرات فیزیکی و روانی گسترده ای داشته باشد. برخی از علائم یا نشانه های آن ممکن است بلافاصله پس از رویداد آسیب زا ظاهر شوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است روزها یا هفته ها بعد ظاهر شوند.
ضربه مغزی خفیف
علائم و نشانه های ضربه مغزی خفیف ممکن است شامل موارد زیر باشد:
علائم فیزیکی
- سردرد
- حالت تهوع یا استفراغ
- خستگی یا خواب آلودگی
- مشکلات در گفتار
- سرگیجه یا از دست دادن تعادل
علائم حسی
- مشکلات حسی، مانند تاری دید، صدای زنگ در گوش، طعم بد در دهان یا تغییر در توانایی بویایی
- حساسیت به نور یا صدا
علائم شناختی، رفتاری یا ذهنی
- از دست دادن هوشیاری برای چند ثانیه تا چند دقیقه
- عدم از دست دادن هوشیاری، اما حالت گیج شدن یا سرگردانی
- مشکلات حافظه یا تمرکز
- تغییرات یا نوسانات خلقی
- احساس افسردگی یا اضطراب
- مشکل در خوابیدن
- خوابیدن بیش از حد معمول
ضربه مغزی متوسط تا شدید
ضربه مغزی متوسط تا شدید می تواند شامل هر یک از علائم و نشانه های آسیب خفیف و همچنین این علائم باشد که ممکن است در اولین ساعات تا چند روز پس از آسیب سر ظاهر شوند:
علائم فیزیکی
- از دست دادن هوشیاری از چند دقیقه تا چند ساعت
- سردرد مداوم یا سردردی که تشدید می شود
- استفراغ مکرر یا حالت تهوع
- تشنج
- گشاد شدن یک یا هر دو مردمک چشم
- وجود مایعات شفافی که از بینی یا گوش خارج می شوند
- ناتوانی در بیدار شدن از خواب
- ضعف یا بی حسی در انگشتان دست و پا
- از دست دادن هماهنگی
علائم شناختی یا ذهنی
- سردرگمی
- آشفتگی، پرخاشگری یا سایر رفتارهای غیرعادی
- لکنت زبان
- کما و سایر اختلالات هوشیاری
علائم کودکان
نوزادان و کودکان خردسال مبتلا به ضربه مغزی ممکن است نتوانند سردرد، مشکلات حسی، گیجی و علائم مشابه را بیان کنند. در ضربه مغزی در کودکان ممکن است علائم زیر را مشاهده کنید:
- تغییر در عادات غذایی
- تحریک پذیری غیرمعمول
- گریه مداوم
- تغییر در توانایی تمرکز
- تغییر در عادات خواب
- تشنج
- خلق و خوی غمگین یا افسردگی
- خواب آلودگی
- از دست دادن علاقه به اسباب بازی ها یا فعالیت های مورد علاقه
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر شما یا فرزندتان ضربه ای به سر یا بدنتان خورده است که باعث نگرانی یا تغییرات رفتاری شده است، همیشه به پزشک مراجعه کنید. در صورت وجود هر گونه علائم ضربه مغزی پس از ضربه اخیر یا سایر آسیب های تروماتیک به سر، به دنبال مراقبت های پزشکی اورژانسی باشید.
اصطلاحات "خفیف"، "متوسط" و "شدید" برای توصیف اثر آسیب بر عملکرد مغز استفاده می شود. آسیب خفیف به مغز هنوز یک آسیب جدی است که نیاز به توجه سریع و تشخیص دقیق دارد.
علت ضربه مغزی
ضربه مغزی تروماتیک معمولاً در اثر ضربه یا آسیب تروماتیک دیگری به سر یا بدن ایجاد می شود. میزان آسیب می تواند به عوامل مختلفی از جمله ماهیت آسیب و نیروی ضربه بستگی داشته باشد.
عوامل شایع که باعث ضربه مغزی می شود شامل موارد زیر است:
سقوط و زمین خوردن
افتادن از تخت یا نردبان، پایین آمدن از پله ها، زمین خوردن در حمام و سایر زمین خوردن ها به طور کلی شایع ترین علت ضربه مغزی، به ویژه در بزرگسالان مسن تر و کودکان خردسال است.
تصادفات مربوط به وسیله نقلیه
تصادف خودرو، موتورسیکلت یا دوچرخه و عابران پیاده درگیر در چنین تصادفاتی یکی از علل شایع آسیب های مغزی است.
خشونت
جراحات ناشی از گلوله، خشونت خانگی، کودک آزاری و سایر موارد از علل رایج هستند. سندرم کودک تکان خورده یک آسیب مغزی تروماتیک در نوزادان است که در اثر تکان دادن شدید ایجاد می شود.
آسیب های ورزشی
آسیب های مغزی ممکن است در اثر آسیب های ناشی از تعدادی از ورزش ها از جمله فوتبال، بوکس، راگبی، بیسبال، چوگان، اسکیت بورد، هاکی و سایر ورزش های شدید ایجاد شود. این آسیب ها به ویژه در جوانی رایج است.
انفجار و سایر جراحات جنگی
انفجار یکی از علل شایع ضربه مغزی در پرسنل نظامی است. اگرچه چگونگی ایجاد آسیب هنوز به خوبی شناخته نشده است، بسیاری از محققان معتقدند که موج فشاری که از مغز عبور می کند به طور قابل توجهی عملکرد مغز را مختل می کند.
عوامل خطر
افرادی که بیشتر در معرض خطر آسیب مغزی هستند عبارتند از:
- کودکان، به ویژه نوزادان تا 4 سال
- بزرگسالان جوان، به ویژه افراد بین 15 تا 24 سال
- بزرگسالان 60 سال و بالاتر
- مردان در هر گروه سنی
عوارض ضربه مغزی
عوارض متعددی می تواند بلافاصله پس از آسیب مغزی رخ دهد. صدمات شدید خطر ابتلا به تعداد بیشتر و عوارض شدیدتر را افزایش می دهد.
تغییر هوشیاری
ضربه مغزی متوسط تا شدید می تواند منجر به تغییرات طولانی مدت یا دائمی در وضعیت هوشیاری، آگاهی یا پاسخگویی فرد شود. حالات مختلف هوشیاری عبارتند از:
کما
فردی که در کما است، بیهوش است، از همه چیز بی خبر است و قادر به پاسخگویی به هیچ واکنشی نیست. کما ناشی از آسیب گسترده به تمام قسمت های مغز است. پس از چند روز تا چند هفته، فرد ممکن است از کما خارج شود یا وارد حالت نباتی شود.
حالت نباتی
آسیب گسترده به مغز می تواند منجر به حالت نباتی شود. اگرچه فرد از محیط اطراف بی خبر است، اما ممکن است چشمان خود را باز کند، صداهایی تولید کند، به رفلکس ها پاسخ دهد یا حرکت کند.
این امکان وجود دارد که حالت نباتی دائمی شود، اما اغلب افراد به یک حالت حداقل هوشیاری پیشرفت می کنند.
حالت حداقل هوشیاری
حالت حداقل هوشیاری شرایطی است که هوشیاری به شدت تغییر یافته است، اما برخی نشانه‌های خودآگاهی یا آگاهی از محیط وجود دارد. گاهی اوقات یک حالت انتقالی از کما یا حالت نباتی به بهبودی است.
مرگ مغزی
زمانی که هیچ فعالیت قابل اندازه گیری در مغز و ساقه مغز وجود نداشته باشد، به آن مرگ مغزی می گویند. در فردی که مرگ مغزی او اعلام شده است، برداشتن وسایل تنفسی منجر به قطع تنفس و در نهایت نارسایی قلبی می شود. مرگ مغزی غیر قابل برگشت تلقی می شود.
عوارض فیزیکی
تشنج
برخی از افراد مبتلا به ضربه مغزی دچار تشنج می شوند. تشنج ممکن است فقط در مراحل اولیه یا سالها پس از آسیب رخ دهد. تشنج های مکرر را صرع پس از سانحه می نامند.
تجمع مایع در مغز (هیدروسفالی)
مایع مغزی نخاعی ممکن است در فضاهای مغز (بطن‌های مغزی) برخی از افرادی که آسیب‌های مغزی ضربه‌ای داشته‌اند جمع شود و باعث افزایش فشار و تورم در مغز شود.
عفونت
شکستگی جمجمه یا زخم‌های نافذ می‌توانند لایه‌های بافت‌های محافظ (مننژ) را که مغز را احاطه کرده‌اند پاره کنند که می تواند باکتری ها را قادر به ورود به مغز و ایجاد عفونت کند. عفونت مننژ (مننژیت) در صورت عدم درمان می تواند به بقیه سیستم عصبی سرایت کند.
آسیب رگ های خونی
چندین رگ خونی کوچک یا بزرگ در مغز ممکن است در یک ضربه مغزی آسیب ببینند. این آسیب می تواند منجر به سکته مغزی، لخته شدن خون یا سایر مشکلات شود.
سردرد
سردردهای مکرر پس از ضربه مغزی بسیار شایع هستند. آنها ممکن است در عرض یک هفته پس از آسیب شروع شوند و تا چند ماه ادامه داشته باشند.
سرگیجه
بسیاری از افراد پس از یک ضربه مغزی، سرگیجه را تجربه می کنند.
گاهی اوقات، یک یا چند مورد از این علائم ممکن است برای چند هفته تا چند ماه پس از آسیب مغزی باقی بمانند. هنگامی که ترکیبی از این علائم برای مدت طولانی طول بکشد، به طور کلی به عنوان علائم مداوم پس از ضربه مغزی گفته می شود.
آسیب های تروماتیک مغزی در پایه جمجمه می تواند باعث آسیب عصبی به اعصابی شود که مستقیماً از مغز خارج می شوند (اعصاب جمجمه). آسیب عصب جمجمه ممکن است منجر به موارد زیر شود:
- فلج عضلات صورت یا از دست دادن حس در صورت
- از دست دادن یا تغییر حس بویایی یا چشایی
- از دست دادن بینایی یا دوبینی
- مشکلات بلع
- سرگیجه
- صدای زنگ در گوش
- از دست دادن شنوایی
مشکلات فکری
بسیاری از افرادی که آسیب مغزی قابل توجهی داشته اند، تغییراتی را در مهارت های تفکر (شناختی) خود تجربه خواهند کرد. ممکن است تمرکز کردن دشوارتر باشد و پردازش افکارتان بیشتر طول بکشد. آسیب مغزی تروماتیک می تواند منجر به مشکلات بسیاری از مهارت ها شود، از جمله:
مشکلات شناختی
- حافظه
- یادگیری
- استدلال
- داوری
- توجه یا تمرکز
مشکلات عملکرد اجرایی
- حل مسئله
- چند وظیفه ای
- سازماندهی
- برنامه ریزی
- تصمیم گیری
- شروع یا تکمیل کارها
مشکلات ارتباطی
مشکلات زبانی و ارتباطی پس از آسیب های مغزی رایج است. این مشکلات می تواند باعث ناامیدی، درگیری و سوء تفاهم برای افراد مبتلا به آسیب مغزی تروماتیک و همچنین اعضای خانواده و دوستان شود.
مشکلات ارتباطی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در درک گفتار یا نوشتن
- مشکل در صحبت کردن یا نوشتن
- ناتوانی در سازماندهی افکار و عقاید
- مشکل در دنبال کردن و شرکت در مکالمات
مشکلات ارتباطی که بر مهارت های اجتماعی تأثیر می گذارد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در نوبت گرفتن یا انتخاب موضوع در مکالمات
- مشکلات مربوط به تغییر لحن، زیر و بم یا تاکید برای بیان احساسات، نگرش ها یا تفاوت های ظریف در معنا
- مشکل در درک سیگنال های غیرکلامی
- مشکل در خواندن نشانه های شنوندگان
- مشکل در شروع یا توقف مکالمات
- ناتوانی در استفاده از عضلات مورد نیاز برای تشکیل کلمات (دیسرتری)
تغییرات رفتاری
افرادی که آسیب مغزی را تجربه کرده اند ممکن است تغییراتی را در رفتار خود تجربه کنند. اینها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در خودکنترلی
- عدم آگاهی از توانایی ها
- رفتار پرخطر
- دشواری در موقعیت های اجتماعی
- طغیان های کلامی یا فیزیکی
تغییرات عاطفی
تغییرات عاطفی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- افسردگی
- اضطراب
- نوسانات خلقی
- تحریک پذیری
- عدم همدلی با دیگران
- خشم
- بیخوابی
مشکلات حسی
مشکلات مربوط به حواس ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- صدای زنگ مداوم در گوش
- مشکل در تشخیص اشیا
- اختلال در هماهنگی دست و چشم
- نقاط کور یا دوبینی
- طعم تلخ، بوی بد یا مشکل در بو کردن
- سوزن سوزن شدن پوست، درد یا خارش
- مشکل در تعادل یا سرگیجه
بیماری های دژنراتیو مغز
رابطه بین بیماری های دژنراتیو مغز و ضربه مغزی هنوز مشخص نیست. اما برخی تحقیقات نشان می‌دهد که آسیب‌های مغزی مکرر یا شدید ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌های دژنراتیو مغز را افزایش دهد. اما این خطر را نمی توان برای یک فرد پیش بینی کرد و محققان هنوز در حال بررسی هستند که آیا، چرا و چگونه آسیب های تروماتیک مغز ممکن است با بیماری های دژنراتیو مغز مرتبط باشند.
اختلال دژنراتیو مغز می تواند باعث از دست دادن تدریجی عملکردهای مغز شود، از جمله:
- بیماری آلزایمر، که در درجه اول باعث از دست دادن تدریجی حافظه و سایر مهارت های تفکر می شود.
- بیماری پارکینسون، یک بیماری پیشرونده که باعث مشکلات حرکتی مانند لرزش، خشکی و کندی حرکات می شود.
- انسفالوپاتی مزمن جراحتی اغلب با ضربات تکراری به سر در بوکس حرفه ای همراه است که باعث علائم زوال عقل و مشکلات حرکتی می شود.
پیشگیری
برای کاهش خطر آسیب مغزی این نکات را رعایت کنید:
کمربند ایمنی و کیسه هوا
همیشه در وسیله نقلیه موتوری کمربند ایمنی ببندید. کودک کوچک همیشه باید در صندلی عقب ماشین بنشیند و روی صندلی ایمنی کودک یا صندلی کمکی مناسب با اندازه و وزن او محکم شده باشد.
مصرف الکل و مواد مخدر
تحت تأثیر الکل یا مواد مخدر، از جمله داروهای تجویزی که می توانند توانایی رانندگی را مختل کنند، رانندگی نکنید.
کلاه کاسکت
هنگام دوچرخه سواری، اسکیت بورد، موتور سیکلت، ماشین برفی یا وسیله نقلیه تمام زمینی از کلاه ایمنی استفاده کنید. همچنین هنگام بازی بیسبال یا ورزش های تماسی، اسکی، اسکیت، اسنوبورد یا اسب سواری از محافظ سر مناسب استفاده کنید.
به محیط اطراف خود توجه کنید
هنگام استفاده از تلفن، تبلت یا هر دستگاه هوشمندی رانندگی نکنید، راه نروید یا از خیابان عبور نکنید. این حواس پرتی می تواند منجر به تصادف یا زمین خوردن شود.
جلوگیری از زمین خوردن
نکات زیر می تواند به افراد مسن کمک کند تا از زمین خوردن در اطراف خانه جلوگیری کنند:
- نصب نرده در حمام
- یک تشک ضد لغزش در وان یا حمام قرار دهید
- در دو طرف راه پله نرده نصب کنید
- روشنایی خانه را به خصوص اطراف پله ها بهتر کنید
- پله ها و کف زمین را از شلوغی دور نگه دارید
- به طور منظم معاینات بینایی انجام دهید
- ورزش منظم داشته باشید
در صورت نیاز به خدمات پزشکی و درمان در منزل و همچنین ویزیت آنلاین پزشک عمومی و متخصص کافی ست با کارشناس ما به شماره 09026797779 تماس بگیرید و یا در واتساپ پیام دهید.
پیشگیری از آسیب سر در کودکان
نکات زیر می تواند به کودکان کمک کند تا از آسیب های سر جلوگیری کنند:
- دروازه های ایمنی را در بالای پلکان نصب کنید
- پله ها را از شلوغی دور نگه دارید
- برای جلوگیری از سقوط حفاظ پنجره نصب کنید
- یک تشک ضد لغزش در وان یا حمام قرار دهید
- از زمین های بازی که دارای مواد ضربه گیر روی زمین هستند استفاده کنید
- مطمئن شوید که فرش های منطقه ایمن هستند
- به کودکان اجازه ندهید روی بالکن بازی کنند
منبع