سردرد در کودکان شایع است و معمولاً چندان جدی نیست؛ مانند بزرگ‌سالان، کودکان نیز ممکن است به انواع مختلف سردرد، ازجمله میگرن یا سردردهای مرتبط با استرس (تنش) مبتلا شوند. کودکان همچنین ممکن است سردردهای مزمن روزانه داشته باشند.
در بعضی موارد، سردرد در کودکان به دلیل عفونت، استرس یا اضطراب زیاد یا ضربه جزئی به سر ایجاد می‌شود. توجه به علائم سردرد کودک مهم است و در صورت تشدید یا مکرر بودن سردرد با پزشک مشورت می‌کنید.
سردرد در کودکان معمولاً با داروهای مسکن بدون نسخه و عادات سالم مانند برنامه منظم خواب و رژیم غذایی مناسب قابل درمان است.
علائم سر درد در کودکان
کودکان به همان سردردهایی دچار می شوند که بزرگ‌سالان مبتلا می شوند، اما علائم آنها ممکن است کمی متفاوت باشد. به عنوان مثال، درد میگرن در بزرگ‌سالان اغلب حداقل چهار ساعت طول می کشد - اما در کودکان، درد ممکن است بسیار کمتر از آن باشد.
تفاوت در علائم ممکن است تشخیص دقیقاً نوع سردرد در کودک را دشوار کند، خصوصاً در کودکان با سن پایین تر که نمی توانند علائم را توصیف کنند. به طور کلی، علایم خاص معمولاً در دسته های خاصی قرار می گیرند.
میگرن
میگرن می تواند باعث موارد زیر شود:
- درد ضربان دار یا کوبشی
- دردی که با انجام فعالیت تشدید می‌شود
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد شکم
- حساسیت شدید به نور و صدا
حتی نوزادان نیز ممکن است به میگرن مبتلا شوند. کودکی که خیلی کوچک است و نمی تواند بگوید چه مشکلی دارد ممکن است گریه کند و سر خود را نگه دارد تا به نوعی درد شدید را نشان دهد.
سردرد تنشی
سردردهای تنشی می توانند باعث موارد زیر شوند:
- فشار در عضلات سر یا گردن
- درد خفیف تا متوسط و بدون ضربان در دو طرف سر
- دردی که با فعالیت بدنی بدتر نمی‌شود
- سردردی که همراه با حالت تهوع یا استفراغ نیست، آنطور که اغلب در مورد میگرن اتفاق می افتد
بچه های با سن کمتر ممکن است از بازی های روزانه کناره بگیرند و بخواهند بیشتر بخوابند. سردردهای تنشی از 30 دقیقه تا چند روز طول می کشد.
سردرد خوشه ای
سردردهای خوشه ای در کودکان زیر 10 سال غیر معمول است. آنها معمولا:
- در گروه های پنج تایی یا بیشتر اتفاق می افتند، از یک تا تا هشت سر درد در روز
- درد تیز و خنجری یک طرف سر را درگیر می کند که کمتر از سه ساعت طول می کشد
- با ریزش اشک، احتقان، آبریزش بینی یا بی قراری یا تحریک همراه است
سردرد مزمن روزانه
پزشکان از عبارت "سردرد مزمن روزانه" (CDH) برای میگرن و سردردهای تنشی استفاده می کنند که بیش از 15 روز در ماه رخ می دهد. CDH ممکن است به دلیل عفونت، آسیب جزئی به سر یا مصرف داروهای ضد درد - حتی داروهای ضد درد بدون نسخه - ایجاد شود.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
بیشتر سردردها جدی نیستند، اما در موارد زیر سریعاً به دنبال مراقبت های درمانی باشید:
- سردرد باعث می‌شود کودک از خواب بیدار شود
- سر درد بدتر می‌شود و یا تعداد دفعات آن بیشتر می‌شود
- شخصیت کودک را تغییر می دهد
- به دنبال آسیب دیدگی، مانند ضربه به سر ایجاد می‌شود
- سر درد همراه با استفراغ مداوم یا تغییرات در بینایی است
- همراه با تب و گردن درد یا کوفتگی است
اگر نگران هستید یا در مورد سردردهای کودک سوالی دارید، با پزشک اطفال صحبت کنید.
علل سر درد در کودکان
تعدادی از عوامل می توانند باعث سردرد کودک شما شوند. عوامل عبارتند از:
بیماری و عفونت
بیماری های شایع مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و عفونت گوش و سینوس از شایع ترین دلایل سردرد در کودکان است. در موارد نادر، مننژیت یا انسفالیت ممکن است باعث سردرد شود.
ضربه به سر
ورم و کبودی می تواند باعث سردرد شود. اگرچه بیشتر آسیب های سر جزئی است، اما اگر کودک به سختی روی سر به زمین خورد یا ضربه شدیدی به سر او وارد شد، سریعاً به دنبال اقدامات درمانی باشید. همچنین اگر پس از آسیب دیدگی سر بطور مداوم بدتر شد، با پزشک تماس بگیرید.
عوامل احساسی
استرس و اضطراب - که شاید ناشی از مشکلات با همسالان، معلم یا والدین باشد - می تواند در سردردهای کودکان نقش داشته باشد. کودکان مبتلا به افسردگی ممکن است از سردرد شکایت کنند، به ویژه اگر در تشخیص احساس غم و تنهایی مشکل داشته باشند.
استعداد ژنتیکی
سردرد، به ویژه میگرن، به صورت ارثی در خانواده ها ایجاد می‌شود.
مصرف مواد غذایی و نوشیدنی های خاص
نیترات - ماده نگهدارنده مواد غذایی موجود در گوشت پخته شده، مانند بیکن و هات داگ - می تواند باعث ایجاد سردرد شود، همچنین ماده افزودنی غذایی MSG. همچنین، کافئین بیش از حد - موجود در نوشابه، شکلات، قهوه و چای - می تواند باعث سردرد شود.
مشکلات مغز
در موارد نادر، تومور مغزی یا آبسه یا خونریزی در مغز می تواند قسمت هایی از مغز را تحت فشار قرار دهد و باعث سردرد مزمن و بدتر شدن آن شود. به طور معمول، در این موارد، علائم دیگری نیز وجود دارد، مانند مشکلات بینایی، سرگیجه و عدم هماهنگی.
عوامل خطر سر درد
هر کودکی ممکن است دچار سردرد شود، اما بیشتر در موارد زیر مشاهده می‌شود:
- دختران بعد از رسیدن به سن بلوغ
- کودکانی که سابقه خانوادگی سردرد یا میگرن دارند
- نوجوانان
جلوگیری از سر درد در کودکان
موارد زیر ممکن است در جلوگیری از سردرد یا کاهش شدت سردرد در کودکان به شما کمک کند:
سبک زندگی سالم
رفتارهایی که باعث سلامتی کلی می شوند می توانند از بروز سردرد در کودک شما جلوگیری کنند. این اقدامات در مورد سبک زندگی شامل خواب مناسب، فعالیت بدنی، خوردن وعده های غذایی و میان وعده های سالم، نوشیدن چهار تا هشت لیوان آب روزانه و پرهیز از مصرف کافئین است.
کاهش استرس
استرس و برنامه روزانه شلوغ ممکن است دفعات سردرد را افزایش دهد. مراقب اقداماتی باشید که ممکن است در زندگی فرزندتان استرس ایجاد کند، مانند دشواری در انجام تکالیف مدرسه یا تیره شدن روابط با دوستان خود باشید. اگر سردرد کودک شما با اضطراب یا افسردگی در ارتباط است، صحبت با یک مشاور را در نظر بگیرید.
دفترچه یادداشت سر درد
یک دفتر یادداشت می تواند به شما کمک کند تا متوجه شوید چه عواملی باعث سردرد کودک شما می شوند. توجه داشته باشید که سردردها چه زمانی شروع می شوند، چه مدت طول می کشند و چه مواردی باعث تسکین آنها می شوند. واکنش کودک خود را نسبت به مصرف هر نوع داروی سردرد یادداشت کنید. با گذشت زمان، مواردی که در دفترچه سردرد یادداشت می کنید باید به شما در درک علائم کودک کمک کنند تا بتوانید اقدامات پیشگیرانه خاصی انجام دهید.
از عوامل تحریک کننده سردرد دوری کنید
از هرگونه غذا یا نوشیدنی، مانند غذاهای حاوی کافئین که باعث به وجود آمدن سردرد می شوند، خودداری کنید. دفترچه یادداشت سردرد می تواند به شما کمک کند تا تعیین کنید که چه چیزی باعث سردرد کودک شما می‌شود، بنابراین می دانید که از چه چیزهایی باید اجتناب کنید.
دستورالعمل پزشک را دنبال کنید
اگر سردرد شدید باشد، هر روز رخ دهد و در سبک زندگی طبیعی کودک تداخل کند، پزشک ممکن است داروی پیشگیرانه توصیه کند. داروهای خاصی که در فواصل منظم مصرف می شوند - مانند داروهای ضد افسردگی خاص یا داروهای ضد تشنج - ممکن است باعث کاهش دفعات و شدت سردردها شوند.